Rozbicie dzielnicowe

1. Pojęcia:

• seniorat
• dzielnica senioralna
• pryncypat
• interdykt

2. Postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego:

• przyczyny: chęć uniknięcia wojny domowej między synami
• podział kraju na trzy rodzaje dzielnic: dziedziczne, senioralną i wdowią
• dzielnicę wdowią (oprawę wdowią) otrzymała Salomea, dzielnica miała być zlikwidowana po jej śmierci i włączona do senioralnej
• dzielnice dziedziczne dostali czterej synowie (najmłodszy, Kazimierz Sprawiedliwy nie dostał nic): Bolesław IV Kędzierzawy dostał Mazowsze, Mieszko III Stary Wielkopolskę, Henryk Sandomierski ziemię sandomierską a najstarszy Władysław II Wygnaniec Śląsk
• dzielnica senioralna miała być przydzielana najstarszemu Piastowi, miał on być też princepsem (jako pierwszy miał nim być Władysław Wygnaniec)

3. Początki okresu rozbicia dzielnicowego:

• śmierć Bolesława Krzywoustego w 1138
• spór między seniorem a jego młodszymi braćmi, rozogniony jeszcze przez aferę Piotra Włostowica doprowadził do wojny i ucieczki Władysława Wygnańca z kraju
• interwencja niemiecka cesarza Fryderyka Barbarossy doprowadziła do ukorzenia się Bolesława Kędzierzawego i Mieszka Starego w Krzyszkowie (1157), Bolesław Kędzierzawy złożył cesarzowi hołd i pozwolił na powrót synów Wygnańca do Polski

4. Upadek senioratu:

• wobec twardych rządów księcia senioralnego Mieszka Starego (został nim po śmierci Kędzierzawego) panowie krakowscy wzniecili udany bunt w 1177, nowym księciem Krakowa został dużo młodszy Kazimierz Sprawiedliwy, co było złamaniem zasady senioratu
• wydarzenia te zalegalizował Kościół po przyznaniu mu przywileju w Łęczycy w 1180 (macie znać postanowienia)
• po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego księciem Krakowa został jego syn Leszek Biały, co było kolejnym, ostatecznym zaprzeczeniem zasady senioratu
• Mieszko Stary próbował wrócić na krakowski tron, został jednak rozbity w krwawej bitwie pod Mozgawą w 1195

5. Apogeum rozbicia dzielnicowego:

• uniezależnienie się Pomorza Gdańskiego, po zorganizowanym przez księcia gdańskiego Świętopełka zamachu na książąt piastowskich zamachu w Łęczycy w 1227 (zginął Leszek Biały, ciężko ranny został książę Wrocławia Henryk Brodaty)
• próba budowania dużego księstwa przez Henryka Brodatego i Henryka Pobożnego została zdruzgotana w 1241 po klęsce i śmierci tego ostatniego w bitwie pod Legnicą (z Mongołami)

Alternatywna mapa Polski po śmierci Bolesława Krzywoustego, w stosunku do mapy z podręcznika różnica tkwi w wielkości dzielnicy senioralnej (czerwonej)