ZSLG: grudnia 2020

poniedziałek, 21 grudnia 2020

Cesarstwo bizantyjskie

1. Pojęcia:

Kodeks Justyniana (kodyfikacja justyniańska)
ikonoklazm
ogień grecki
Hagia Sophia

2. Panowanie Justyniana Wielkiego:

a) polityka wewnętrzna

stłumienie powstania Nika na początku panowania (w Konstantynopolu), 532 r.
kodyfikacja prawa rzymskiego przez Tryboniana,
działalność budowlana (Hagia Sophia)
likwidacja resztek pogaństwa (akademii platońskiej)
rozwój kultury, szczególnie w języku greckim (łacina w odwrocie), rozkwit historiografii (Prokopiusz)

b) polityka zewnętrzna

podbój państwa Wandalów w Afryce północnej przez Belizariusza (533 r.)
podbój państwa Ostrogotów w Italii (rozpoczął go Belizariusz w 536 r.)
przyłączenie do Bizancjum południowej części państwa Wizygotów w Hiszpanii.

3. Kryzys państwa bizantyjskiego (VI - IX wiek).

ciężkie walki z Persją zakończone zwycięstwem za cesarza Herakliusza
walki wewnętrzne wynikłe z ikonoklazmu
najazd Longobardów - utrata północnej Italii
najazd Arabów, utrata Palestyny, Syrii i Afryki północnej
najazdy Słowian, utrata północnych Bałkanów
powstanie potężnego państwa Bułgarów

4. Odrodzenie Bizancjum w okresie panowania dynastii macedońskiej.

5. Panowanie Bazylego II Bułgarobójcy:

zniszczenie państwa bułgarskiego
inspirowany przez Bizancjum chrzest Rusi Kijowskiej, od tej pory sojuszniczki Bazylego

Ogień grecki

środa, 16 grudnia 2020

Nowe potęgi europejskie w XVII wieku

1. Pojęcia:

kompania handlowa
faktoria
Liga Święta

2. Daty:

1683 - bitwa pod Wiedniem
1699 - pokój w Karłowicach

3. Mocarstwa tracące swój mocarstwowy status:

Hiszpania

gospodarka zniszczona inflacją i psuciem monety
koszty wielkich, przegranych wojen

wojna w Niderlandach
wojna trzydziestoletnia

wielkie powstania:

w Katalonii (to udało się stłumić)
w Portugalii (jej udało się od Hiszpanii oderwać)

utrata supremacji na morzach na rzecz Anglii

Portugalia

trafiła pod panowanie hiszpańskie, z którego wydostała się po ciężkim powstaniu

Turcja

klęska w wojnie z Ligą Świętą
osłabienie władzy sułtanów ("sułtanat kobiet", silna pozycja wezyrów)

4. Nowe mocarstwa:

Anglia

kolonizacja Ameryki Północnej, Karaibów, Azji i Afryki
potęga morska (w dużej mierze dzięki aktom nawigacyjnym Cromwella)
tworzenie kompanii handlowych

Holandia

kolonizacja Ameryki Południowej i Azji (Indonezja!)
rozkwit Kompanii Zachodnioindyjskiej
zwycięstwa w wojnach morskich z Anglią
wyzwolenie się spod władzy hiszpańskiej

Francja

kolonizacja Ameryki, Azji i Afryki
potężna armia lądowa (Ludwik XIV!)
rozwój manufaktur

Szwecja

potęga militarna za Gustawa Adolfa
wygrana w wojnie trzydziestoletniej
zdobycze terytorialne nad Bałtykiem i Morzem Północnym

Prusy

połączenie Prus z Brandenburgią
wyzwolenie się spod zwierzchnictwa Rzeczpospolitej
zwycięski udział w wojnie trzydziestoletniej (nabytki terytorialne na zachodzie Niemiec)

Kapitulacja Bredy, jeden z ostatnich akcentów hiszpańskiej potęgi

Bitwa pod Lowestoft, zwycięstwo Anglików nad Holendrami

wtorek, 15 grudnia 2020

Absolutyzm we Francji

1. Pojęcia:

monarchia absolutna
Stany Generalne, merkantylizm
fronda
szlachta urzędnicza
polityka reunionów

2. Daty:

1624 - początek rządów Armanda Richelieu
1643 - Ludwik XIV wstępuje na tron
1685 - zniesienie Edyktu Nantejskiego

3. Fazy budowy absolutyzmu we Francji:

rządy Henryka IV -

powołanie intendentów,
wprowadzenie tolerancji religijnej,
formowanie się poglądu, że król jest namiestnikiem Boga na ziemi

regencja po śmierci Henryka IV -

osłabienie władzy królewskiej,
walki między arystokratami

Rządy Ludwika XIII i Armanda Richelieu -

złamanie autonomii protestantów,
zmuszenie arystokratów do zburzenia prywatnych fortyfikacji i rozpuszczenia prywatnych armii,
koniec zwoływania Stanów Generalnych,
budowa potęgi międzynarodowej Francji poprzez wejście do wojny trzydziestoletniej
wzmocnienie intendentów
obsadzanie urzędów tzw szlachtą urzędniczą (noblesse de robe), dostającą je dzięki swojej kompetencji (a nie przedstawicielami starej arystokracji, noblesse d`epee)

regencja po śmierci Ludwika XIII

arystokracja próbuje wrócić do wpływów
te próby hamuje nowy pierwszy minister, następca Richelieu - kardynał Mazarin (Mazarini)
dwa bunty wobec monarszej władzy Mazarinowi udało się stłumić (Frondy)

samodzielne rządy Ludwika XIV

ostateczne zbudowanie absolutyzmu
skupienie wszystkich rodzajów władzy w rękach Króla - Słońce (patrz podręcznik, str. 136)
likwidacja tolerancji religijnej (zgodnie z zasadą "un roi, une foi, une loi" - jeden król, jedna wiara, jedno prawo"
budowa Wersalu
reuniony - poszerzanie francuskiego terytorium
Merkantylizm - patrz str. 138
wielkie wojny z koalicjami antyfrancuskimi (największa: wojna o sukcesję hiszpańską)

Prezentacja

poniedziałek, 14 grudnia 2020

Upadek cesarstwa rzymskiego

1. Pojęcia:

wielka wędrówka ludów
barbarzyńcy
tetrarchia
dominat

2. Wewnętrzne przyczyny upadku imperium:
- wielkie wojny domowe z III wieku
- kryzys gospodarczy cesarstwa, upadek rzymskiej monety
- zamieranie miast na zachodzie imperium
- podział cesarstwa na cesarstwo wschodniorzymskie i zachodniorzymskie dokonany przez cesarza Teodozjusza Wielkiego w 395 r.

3. Zewnętrzne przyczyny upadku imperium:
- najazdy Germanów (w tym plemienia Wandalów, którzy zdobyli i złupili Rzym), klęska pod Adrianopolem w 378 r., splądrowanie Rzymu w 455 r.
- najazdy Hunów, których pojawienie się w Europie wywołało wielkie przemieszczenia plemion zwane wędrówką ludów

4. Próby ratowania imperium:
- reformy cesarza Dioklecjana z przełomu III i IV wieku wzmocniły władzę cesarza i usprawniły armię
- w 451 roku armia Hunów dowodzona przez Attylę została pokonana przez armię rzymską w bitwie na Polach Katalaunijskich

5. Kres cesarstwa: w 476 roku germański wódz Odoaker pozbawił władzy ostatniego cesarza zachodniorzymskiego, Romulusa Augustulusa. Historycy uznają tę datę za symboliczny koniec starożytności.

Armia późnego cesarstwa

Wojownicy Wizygotów

czwartek, 10 grudnia 2020

Narodziny chrześcijaństwa

1. Pojęcia:

mesjasz
męczennik
herezja
chrystogram
edykt mediolański
sobór
Credo

2. Daty:

64 - prześladowania chrześcijan za Nerona
313 - edykt mediolański
392 - chrześcijaństwo religią panującą w Rzymie

3. Przyczyny sukcesu chrześcijaństwa

działalność misyjna apostołów, szczególnie świętego Pawła
atrakcyjność chrześcijaństwa dla biedoty (brak ofiar, obieca wspólnego raju bez rozróżnienia na pochodzenie społeczne)
postawa męczenników

4. Zagrożenia dla chrześcijaństwa pierwszych wieków:

prześladowania (największe za cesarza Dioklecjana na początku IV wieku)
rozłamy (powstające herezje takie jak donatyzm (donatyści chcieli odrzucić ze wspólnoty tych chrześcijan, którzy w czasie prześladowań załamali się i złożyli ofiary rzymskim bogom), arianizm (arianie uważali, że w Trójcy Świętej Syn Boży ma niższą rangę od Ojca) czy monofizyci (uważający, że Jezus ma tylko jedną naturę, połączoną bosko-ludzką, nie dwie)
działalność cesarza Juliana Apostaty, który już po przyjęciu chrześcijaństwa przez swoich poprzedników próbował odrodzić dawną religię rzymską

Najstarsze znane nam przedstawienie Jezusa (nie licząc pewnej wcześniejszej karykatury, gdzie ma głowę osła), początek III wieku; uzdrawia on tu paralityka