czwartek, 29 października 2015

Republika rzymska

1. Pojęcia:

  • Republika
  • Konsul
  • Pretor
  • Edyl
  • Kwestor
  • Cenzor
  • Trybun ludowy
  • Prawo XII tablic
  • Dyktator
  • Fasces
  • Komicja
  • Liktor
  • Nobilitas
2. Macie znać zależności poszczególnych organów władzy Republiki, które macie wyjaśnione na wykresie w podręczniku. Poza tym, ważne jest byście rozumieli w jaki sposób nobilitas dominowała w tym państwie (system głosowania w komicjach centurialnych, zdominowanie senatu przez patrycjuszy). 
3. Postać do zapamiętania: Cyncynat. 

wtorek, 27 października 2015

Stany Zjednoczone w drugiej połowie XIX wieku

1. Pojęcia:

  • secesja
  • Unia
  • Konfederacja
  • wojna totalna
  • izolacjonizm
  • abolicjonizm
  • plantacja
  • jankesi
  • Ku-Klux-Klan
2. Przyczyny wojny secesyjnej:
  • kwestia niewolnictwa
  • dualizm w rozwoju gospodarczym USA
  • odmienne wizje państwa (luźna konfederacja według Południa czy ścisła unia według Północy)
3. Droga do wojny:
  • kompromis Missouri 1820
  • sprawa Dreda Scotta: niewolnika, który nieudanie walczył przed Sądem Najwyższym o uznanie go za wolnego obywatela USA, ostatecznie przegrał co wywołało gwałtowne protesty nowo powstałej Partii Republikańskiej
  • antyniewolnicze powstanie abolicjonisty Johna Browna w 1859; zakończyło się klęską i egzekucją przywódcy
  • zwycięstwo republikańskiego kandydata na prezydenta Abrahama Lincolna w 1860 którego posądzano o chęć zlikwidowania niewolnictwa wywołało secesję Karoliny Południowej, za którą poszło 10 następnych stanów południowych
  • w 1861 secesyjne stany ogłosiły powstanie nowego państwa: Skonfederowanych Stanów Ameryki (CSA) z Richmond jako stolicą i Jeffersonem Davisem jako prezydentem
  • ostrzał Fortu Sumter 12 IV 1861 ostatecznie już zapoczątkował wojnę
4. Wojna secesyjna 1861 - 1865
  • I bitwa pod Bull Run 1861 (zwycięstwo Konfederacji)
  • bitwa pod Fredericksburgiem 1862 (zwycięstwo Konfederatów dowodzonych przez Roberta Lee)
  • bitwa pod Chancellorsville 1863 (zwycięstwo Konfederatów dowodzonych przez Roberta Lee)
  • Ustawa o osadnictwie: ziemia za służbę w siłach Północy
  • bitwa pod Antietam 1862 (zwycięstwo sił Unii, wykorzystując to zwycięstwo Lincoln ogłosił Ustawę Emancypacyjną która zniosła niewolnictwo na terenie zbuntowanych stanów)
  • oblężenie Vicksburga 1863 (zwycięstwo sił Unii dowodzonych przez Ulissesa Granta)
  • bitwa pod Gettysburgiem 1-3 VII 1863 (zwycięstwo sił Unii, decydująca bitwa wojny)
  • zastosowanie taktyki wojny totalnej przez generałów północy: Philipa Sheridana i Williama Shermana
  • kapitulacja generała Lee w Appomattox 9 IV 1865 faktycznie kończy wojnę, kilka dni później fanatyczny zwolennik Południa dokonuje udanego zamachu na prezydenta Lincolna; nie ratuje to resztek sił konfederackich które kapitulują kilka tygodni później
5. Skutki wojny:
  • likwidacja niewolnictwa
  • przyznanie praw wyborczych czarnoskórej ludności USA
  • zniszczenie plantatorskiej struktury gospodarczej Południa
  • wzmocnienie centralizmu USA
  • wzrost antymurzyńskiego szowinizmu na Południu
  • wzrost potęgi przemysłowej USA
6. Zniszczenie niezależności ostatnich plemion indiańskich:
  • bitwa pod Little Big Horn (najsłynniejsze zwycięstwo Indian nad Amerykanami, dzieło wodzów Siedzącego Byka i Szalonego Konia)
  • masakra w Wounded Knee, zmiażdżenie ostatniego ważnego punktu oporu Indian przez Amerykanów
Ślady po razach na plecach niewolnika z Południa USA
Niewolnicy podczas zbioru bawełny, czy też, jak woleli nazywać ją Południowcy, "Króla Bawełny"

Skonfederowane Stany Ameryki (na czerwono terytoria sporne)
Jefferson Davies, prezydent Konfederacji
Abraham Lincoln po zakończeniu przemowy gettysburskiej

Robert Lee, najsłynniejszy dowódca sił Południa
"Stonewall" Jackson i Lee, dwaj najwybitniejsi generałowie Konfederacji
I am tired and sick of war. Its glory is all moonshine. It is only those who have neither fired a shot nor heard the shrieks and groans of the wounded who cry aloud for blood, for vengeance, for desolation. War is hell.
Jeden z najsłynniejszych generałów Unii, William Tecumseh Sherman, twórca doktryny wojny totalnej, pogromca Atlanty
Żołnierze Południa pod wojennym sztandarem Konfederacji
Joshua Chamberlain i jego żołnierze na Little Round Top, ludzie którzy zmienili losy wojny powstrzymując siły konfederackie w krytycznym momencie bitwy pod Gettysburgiem
Martwi Konfederaci pod Chancellorsville, cena za zwycięstwo Roberta Lee
Ostatnia szansa Konfederacji, "szarża Picketta" pod Gettysburgiem, po której załamaniu Lee zadecydował o odwrocie
Ulisses Grant, człowiek który złamał Konfederację
Siedzący Byk, wódz Dakotów (Siuksów, Lakotów), twórca największego zwycięstwa indiańskiego nad amerykańską kawalerią

Zwłoki Dakotów Wielkiej Stopy nad Wounded Knee, mroczny koniec podboju Wielkiej Prerii

Etruskowie i początki Rzymu

1. Pojęcia:

  • senat
  • patrycjusze
  • plebejusze
  • patronat
2. Geografia polityczna Italii:
  • na południu Wielka Grecja: wiele poleis, które były efektem Wielkiej Kolonizacji (przykładowe kolonie: Syrakuzy, Tarent)
  • w centrum żyły plemiona Italików, najsilniejsze z nich to Samnici (górale, którzy mocno wpłynęli na organizację wojskową legionów)
  • w centrum było też zamieszkane przez Latynów Lacjum (to tu leżał Rzym)
  • na północ od Lacjum Etruskowie, potężny i wpływowy naród, który początkowo podporządkował sobie Rzym (aż do upadku monarchii w 509/508 pne)
  • skrajna północ Italii zamieszkana była przez Galów (Celtów)
3. Założenie Rzymu: 753 pne.

wtorek, 6 października 2015

Kultura antycznej Grecji

1. Pojęcia:

  • liryka
  • filozofia
  • sofiści
  • retoryka
  • antropomorfizacja
  • heros
  • wyrocznia
  • Akademia
  • Liceum
  • agon
  • styl czarnofigurowy
  • styl czerwonofigurowy
  • porządek dorycki
  • porządek joński
  • porządek koryncki
  • Partenon
  • Propyleje
  • Erechtejon
  • kariatydy
2. Myślę, że w przypadku tego tematu nie ma sensu rozdrabniać wiedzy podręcznikowej. Wymagać będę każdej postaci pojawiającej się w temacie wytłuszczonym drukiem.

Erechtejon z widocznymi kariatydami
Partenon
Przykład stylu czarnofigurowego
Przykład stylu czerwonofigurowego
Rekonstrukcja Zeusa Olimpijskiego dłuta Fidiasza
Doryforos (niosący włócznię), najsłynniejsza rzeźba Polikleta




Ameryka w pierwszej połowie XIX wieku

1. Pojęcia:

  • doktryna Monroe`a
  • izolacjonizm
  • Kreole
  • Metysi
  • libertadorzy
2. Etapy dekolonizacji Ameryki Południowej:
  • początek starć w Wenezueli i Kolumbii w 1810, na czele kolonistów szybko stanął Simon Bolivar
  • w drugiej połowie drugiej dekady XIX wieku walki wybuchły też na południu kontynentu (Argentyna), tam rebelią dowodził Jose de San Martin
  • decydującą klęskę Hiszpanie ponieśli w bitwie pod Ayacucho w 1824 na terenie Peru
3. Wzrost znaczenia Stanów Zjednoczonych:
  • powiększanie się terytorium:
               - poprzez wykup (Luizjana od Francji, Floryda od Hiszpanii, Alaska od Rosji)
               - poprzez wojnę (poza walkami z Indianami największą była wojna z Meksykiem 1846-48 zakończona pokojem w Guadalupe-Hidalgo, Meksyk stracił w niej ogromne terytoria na północ od Rio Grande)
  • napływ emigrantów z Europy
  • rozwój przemysłu
4. Macie kojarzyć postacie Antonio Lopeza de Santa Anny i Jamesa Monroe`a.

Na biało zaznaczono tu tereny oddane przez Meksyk po pokoju w Guadalupe-Hidalgo (granice stanów są dzisiejsze, nie z XIX wieku)