Początek rządów Wazów w Rzeczypospolitej

  1. Pojęcia:

• husaria
• regaliści
• popularyści

2. Daty:

• 1605 - bitwa pod Kircholmem
• 1587 - elekcja Zygmunta III
• 1606 - początek rokoszu Zebrzydowskiego
• 1627 - bitwa pod Oliwą
• 1629 - rozejm w Starym Targu
• 1635 - rozejm w Sztumskiej Wsi
• 1607 - bitwa pod Guzowem
• 1629 - bitwa pod Trzcianą

3. Unia personalna ze Szwecją:

• pod koniec XVI wieku szlachta wybrała na króla Rzeczypospolitej królewicza szwedzkiego Zygmunta z rodu Wazów
• kilka lat później, po śmierci swego ojca, Zygmunt III stał się również królem Szwecji
• Polska i Szwecja znalazły się wtedy w unii personalnej
• po kilku latach Szwedzi zbuntowali się przeciw jego władzy (ze względu na jego katolickie wyznanie) i unia personalna się skończyła, w Szwecji do władzy doszedł Karol IX Sudermański

4. Wojny ze Szwecją:

• walki o Inflanty:
• I etap
• wojna rozpoczęła się od sporu o Estonię, zajętą przez Szwecję
• wojska szwedzkie próbowały zająć też resztę Inflant z Rygą
• powstrzymane zostały po bitwie pod Kircholmem
• II etap
• korzystając z zaangażowania Rzeczpospolitej w wojnę z Turcją Szwedzi dokonali inwazji na Inflanty
• walki zakończył rozejm w Mitawie, Rzeczpospolita oddała Szwecji zdecydowaną większość Inflant
• walki o Pomorze Gdańskie
• król Gustaw Adolf dokonał inwazji w 1626 roku, niemal całe Pomorze Gdańskie zostało zajęte przez Szwedów (poza samym Gdańskiem)
• pomimo polskich sukcesów (bitwy pod Oliwą i Trzcianą), nie udało się Szwedów wypchnąć z Pomorza
• w 1635 roku ze względu na swoje zaangażowanie w wojnę trzydziestoletnią, Szwedzi wycofali się z Pomorza (rozejm w Sztumskiej Wsi)

5. Rokosz Zebrzydowskiego:

• przyczyny: spór między królem i jego stronnictwem regalistów (dążących do wzmocnienia władzy królewskiej) a stronnictwem popularystów (przywódcy początkowo Jan Zamoyski, potem Mikołaj Zebrzydowski), które broniło złotej wolności szlacheckiej
• przebieg: bunt zmienił się w wojnę domową, która skończyła się sukcesem króla (bitwa pod Guzowem)
• skutki: król mimo sukcesu zrezygnował z reform; doszło też do zbliżenia króla z magnatami

Zygmunt III