Polityka międzynarodowa ostatnich Jagiellonów

 1. Pojęcia:

• Hołd pruski
• Dominium Maris Baltici
• Komisja Morska

2. Daty:

• 1525 - hołd pruski
• 1515 - zjazd wiedeński
• 1519 - początek ostatniej wojny z Zakonem
• 1563 - początek I wojny północnej
• 1570 - koniec I wojny północnej (pokój w Szczecinie)
• 1514 - bitwa pod Orszą

Panowanie Zygmunta I Starego

3. Wojny z Moskwą:

• Przyczyny: dążenie Wielkiego Księstwa Moskiewskiego do podporządkowania sobie ziem dawnej Rusi, konflikt o Smoleńsk (ta twierdza była istotna, gdyż leżała na jedynym dogodnym lądowym szlaku między Moskwą a centralną i zachodnią Europą)
• Przebieg: Moskwa opanowała wschodnie tereny Litwy razem ze Smoleńskiem, przed atakiem na resztę Litwy powstrzymała ją klęska w bitwie pod Orszą

4. Polityka dynastyczna Jagiellonów:

• Władysław II Jagiellończyk, brat Zygmunta Starego został królem Węgier i Czech
• Wywołało to konflikt z Habsburgami, którzy sprzymierzyli się z Krzyżakami i Moskwą
• konflikt rozwiązano poprzez kompromis zawarty na zjeździe wiedeńskim
• Jagiellonowie utracili ostatecznie Węgry i Czechy po miażdżącej klęsce poniesionej pod Mohaczem z rąk tureckich
• proszę o zwrócenie uwagi na drzewo genealogiczne na stronie 62 w podręczniku

5. Ostatnia wojna z Zakonem:

• wielki mistrz Zakonu Krzyżackiego Albrecht Hohenzollern odmówił złożenia hołdu lennego, co doprowadziło do wojny z Polską (po zjeździe wiedeńskim Krzyżacy utracili już poparcie Habsburgów)
• W 1525 wojna zakończyła się podpisaniem traktatu krakowskiego i hołdem pruskim
• Zakon Krzyżacki w Prusach rozwiązał się (zakonnicy przeszli na luteranizm), Albrecht został księciem nowego państwa: Prus Książęcych, które stały się polskim lennem (tzn były Polsce podporządkowane); owo nowe państwo zajmowało dokładnie te same pruskie ziemie, co wcześniej Zakon

6. Kontakty z Mołdawią:

• o Mołdawię (Hospodarstwo Mołdawskie) toczył się spór między Polską a Turcją
• władcy samej Mołdawii starali się lawirować między obiema potęgami, raz podporządkowując się Polakom, innym razem Turkom
• za panowania króla Jana Olbrachta (starszego brata Zygmunta Starego) polska interwencja w Mołdawii zakończyła się militarną katastrofą (stąd późniejsze powiedzenie: "za króla Olbrachta wyginęła szlachta", oczywiście przesadzone)
• ostatecznie Mołdawia znalazła się w tureckiej strefie wpływów

Panowanie Zygmunta II Augusta

7. Wojna o Inflanty:

• doszło do niej za panowania syna Zygmunta Starego, Zygmunta II Augusta
• Inflanty to kraina, która dziś należy do dwóch państw: Łotwy i Estonii; w XVI wieku zajęta była przez katolicki Zakon Kawalerów Mieczowych
• słabnący przywódca tego państwa, wielki mistrz Gotthard Kettler postanowił zrobić to samo, co wcześniej zrobił Albrecht Hohenzollern: przeszedł na luteranizm, zlikwidował Zakon i złożył hołd polskiemu królowi
• w zamian otrzymał część Inflant jako księstwo lenne o nazwie Kurlandia i Semigalia, reszta została wcielona do Polski i Litwy
• o Inflanty doszło do wojny między czterema państwami jednocześnie: Polską, Rosją, Danią i Szwecją (I wojna północna)
• w trakcie wojny Zygmunt August utworzył pierwszą w naszej historii flotę morską opartą o kaprów, czyli piratów (dokładniej: korsarzy) na usługach państwa polskiego (kierowała nią Komisja Morska)
• większość Inflant została ostatecznie przyłączona do Polski i Litwy, Rosja zajęła okolice Narwy i Dorpatu, Szwecja Estonię a Dania wyspę Ozylia

Podział Inflantów, czerwoną strzałką zaznaczyłem ziemie zajęte przez Polskę, czarną przez Rosję, żółtą przez Szwecję a niebieską przez Danię

Rekonstrukcja polskiego okrętu kaperskiego

Hołd pruski w wizji Jana Matejki, postać siedząca w złotej szacie to król Zygmunt Stary, klęczy przed nim w zbroi Albrecht Hohenzollern, nad nim znajduje się flaga Prus Książęcych (czarny orzeł na białym tle)